Inscription Database

Transcription:
[Fortunam rei publicae nostrae cui iuxta inmortales deos bellorum memoria quae feliciter gessi]/mus gratulari licet tranquill<o> orbis statu [et in gremio altissimae quietis l]oca[to etiam pacis bonis pro]/pter quam sudore largo laboratum est [disponi fideliter adque ornari decen]te[r honestum publicum] / et Romana dignitas maiestasque de[si]dera(n)t ut n<o=V>s [qui benigno favore numinum aestuantes de] /praete[rito] rapinas gent<i=R>um barba[rarum ipsar]u[m nationum cl]ad[e conpressimus in aeternum] / <f=S>undata[m qu]ietem dibit<is=VM>(!) iusti<t=C>iae munime[ntis saepiamus etenim si ea quibus nullo si]/bi finae(!) pr[opo]sito ard<a=E>t {A} avaritia desaeviens qu<ae=I> sine [resp]ect[u] gen[eris humani non annis modo] / vel mensibus aut diebus sed paen<e> horis ipsisque mom[entis] a[d incrementa sui et augmenta fes]/tinat aliqua <c=E>ontinentiae ratio frenaret vel si fortun[ae communes aequo animo perpeti possent hanc de]/bacc(h)an{i}di li<c=G>entiam qua pessime in dies eiusmodi sortae(!) lac[erantur dissimulandi forsitan adque reticen]/de(!) relictus locus videretur cum detestan<d=I>am [inmanitatem condicionemque miserandam com]/munis animorum patientia temperaret sed qui[a una est cupido furoris indomiti nullum communis] / necessitudinis <ha=AH>bere dilectum et gli<s>centis abari[tiae! ac rapidis aestuantis ardoribus velut quaedam] / religi<o=C> apud inprob<o=V>s et inmodest<o=V>s existimatur [in lacerandis fortunis omnium necessitate potius qu]/am voluntate destitui adquae(!) ultra quonivere(!) no[n possunt quos ad sensum miserrimae condicionis egestatis] / extraema(!) traxerunt c<o=V>nbenit(!) prospicientibus n[obis qui parentes sumus generis humani arbitram rebus in]/tervenire iustitiam ut quod speratum diu hum[anitas ipsa praestare non potuit ad commune omnium tem]/peramentum remediis pro<v=M>isionis n<o=V>strae {T} c<o=V>n<f=T>[eratur et huius quidem causae quantum communis] / <o=V>mnium conscientia{m} recognoscit et ipsarum r[erum fides clamat paene sera prospectio est dum ha]/c <s=E>pe consilia molimur aut remedia inventa cohib[emus ut quod expectandum fuit per iura naturae in grav]/issimis depraehensa(!) dilictis(!) ipsa se emendare[t humanitas longe melius existimantes non ferend]/a{r}e direptionis notas a c<o=V>mmunibus iudiciis [ipsorum sensu adque arbitrio submoveri quos cottidi]/e in peiora praecipites et in pu<b=A>licum nefas qua[dam animorum caecitate vergentes inimicos sin]/gules(!) et {h}universis reos atrocissimae inhumani[tatis gravis noxa dediderat ad remedia igitur i]/am di<u=O> rerum necessitate desiderata prorumpi[mus et securi quidem querellarum ne ut intempesti]/bo(!) aut super<fluo=ILLOV> medillae(!) n<o=V>strae interven[tus vel apud inprobos levior aut vilior aestimare]/tur qui t<o>t annorum reticentiam n<o=V>stram p[raeceptricem modestiae sentientes sequi tamen no]/luerunt quis enim adeo o<b=A>tumsi(!) pector[is et a sensu humanitatis extorris est qui ignorare] / possit inmo(!) non senserit in venalibus re[bus quae vel in mercimoniis aguntur vel diurna urbium] / conversatione{m} tractantur in tantum se [licentiam difusisse pretiorum ut effrenata livido] / rapiendi nec rerum copia nec annorum u<b>ertatib[us mitigaretur ut plane eiusmodi homines quos haec] / officia exercit<o=V>s habent dubium non sit se[mper pendere animis etiam de siderum motibus auras ip]/sas <t=C>enpestatisquae(!) captare neque iniquitat<e=I> sua [perpeti posse ad spem frugum futurarum inundari] / superis in<b=D>ribus arva felicia ut [qui detrimentum sui existiment caeli ipsius temperamentis abun]/dantiam rebus provenire et quibus se[nper! studium est in quaestum trahere etiam beneficia divina ac] / pu<b=A>licae felicitatis <a>fluentiam stringere [rursusque anni sterilitate de messis iactibus adqu]/e instit{ut}orum offici(i)s n<u=O>ndinari qui singuli ma[ximis divitiis diffluentes quae etiam populos adfa]/tim explere potuissent consenctentur(!) pecul[ia et laceratrices centesimas persequantur eo]/rum a<v=D>aritiae modum s<t=C>at<u=I>i probinciales(!) n<o=V>stri [communis humanitatis ratio persuadet] / sed iam etiam ipsas ca<u=O>sas quaru<m=A> necessitas tamde[m! providere diu prolatam patientiam conpulit expli]/care debemus <u=O>t quambis(!) dif<ficile sit=SIDHOA> <t=C>oto orbae(!) [avaritiam saevientem speciali argumento vel] / facto potius <rev=PROCO>elari iustior tamen inte<l=P>l[egatur remedii constitutio cum intempera]/tissimi homines menti<um=ORN> suarum indomitas cupid[ines designatione quadam et notis cogen]/tur a<g=C>nos<c=D>e<r=B>e quis ergo nesciat utilitat[ibus publicis insidiatricem audaciam quacumque] / exercitus nostros {i}dirigi communis omnium sa[lus postulat non per vicos modo aut per oppida sed in o]/mni itinere animo sectionis occurrere praetia(!) v[enalium rerum non quadruplo aut octuplo sed i]/ta extorquere ut nomina (a)estim<ati>onis et facti ex[plicare humanae linguae ratio non possit denique] / interd<u=A>m distractione {h}unius rei donatib<o=V>(!) milit[em stipendioque privari et omnem totius orbis ad sus]/tinendos exercitus collatione(m) detes<t=D>andis [quaestibus diripientium cedere ut manu propria] / [s<p=S>]em militiae suae et em<e=C>rit<o=V>s lavores(!) milites nostri sectori<b>us omniu[m conferre videantur quo] / [{i}d]epraedatores ipsius rei publicae tantum in dies rapiant quantum haber[e nesciant] / [his] omnibus quae supra conprehensa(!) sunt iusti(!) ac merito permoti cum iam ipsa hu[manitas deprecari vi]/deretur non pretia venalium rerum neque enim fieri id iustum putat<u=O>r cum plu[rimae interdum pro]/binciae(!) felicitatae(!) optatae vilitatis et velut quodam afluentiae pri[vilegio glorientur sed] / modum statuendum esse censu<i=A>mus ut cum vis aliqua caritatis emergere[t quod dii omen averterint]

Majuscle:
[ ]
MVS GRATVLARI LICET TRANQVILL ORBIS STATV [ ]OCA[ ]
PTER QVAM SVDORE LARGO LABORATVM EST [ ]TE[ ]
ET ROMANA DIGNITAS MAIESTASQVE DE[ ]DERAT VT NVS [ ]
PRAETE[ ] RAPINAS GENTRVM BARBA[ ]V[ ]AD[ ]
SVNDATA[ ]IETEM DIBITVM IVSTICIAE MVNIME[ ]
BI FINAE PR[ ]SITO ARDET A AVARITIA DESAEVIENS QVI SINE [ ]ECT[ ] GEN[ ]
VEL MENSIBVS AVT DIEBVS SED PAEN HORIS IPSISQVE MOM[ ] A[ ]
TINAT ALIQVA EONTINENTIAE RATIO FRENARET VEL SI FORTVN[ ]
BACCANIDI LIGENTIAM QVA PESSIME IN DIES EIVSMODI SORTAE LAC[ ]
DE RELICTVS LOCVS VIDERETVR CVM DETESTANIAM [ ]
MVNIS ANIMORVM PATIENTIA TEMPERARET SED QVI[ ]
NECESSITVDINIS AHBERE DILECTVM ET GLICENTIS ABARI[ ]
RELIGIC APVD INPROBVS ET INMODESTVS EXISTIMATVR [ ]
AM VOLVNTATE DESTITVI ADQVAE VLTRA QVONIVERE NO[ ]
EXTRAEMA TRAXERVNT CVNBENIT PROSPICIENTIBVS N[ ]
TERVENIRE IVSTITIAM VT QVOD SPERATVM DIV HVM[ ]
PERAMENTVM REMEDIIS PROMISIONIS NVSTRAE T CVNT[ ]
VMNIVM CONSCIENTIAM RECOGNOSCIT ET IPSARVM R[ ]
C EPE CONSILIA MOLIMVR AVT REMEDIA INVENTA COHIB[ ]
ISSIMIS DEPRAEHENSA DILICTIS IPSA SE EMENDARE[ ]
ARE DIREPTIONIS NOTAS A CVMMVNIBVS IVDICIIS [ ]
E IN PEIORA PRAECIPITES ET IN PVALICVM NEFAS QVA[ ]
GVLES ET HVNIVERSIS REOS ATROCISSIMAE INHVMANI[ ]
AM DIO RERVM NECESSITATE DESIDERATA PRORVMPI[ ]
BO AVT SVPERILLOV MEDILLAE NVSTRAE INTERVEN[ ]
TVR QVI TT ANNORVM RETICENTIAM NVSTRAM P[ ]
LVERVNT QVIS ENIM ADEO OATVMSI PECTOR[ ]
POSSIT INMO NON SENSERIT IN VENALIBVS RE[ ]
CONVERSATIONEM TRACTANTVR IN TANTVM SE [ ]
RAPIENDI NEC RERVM COPIA NEC ANNORVM VERTATIB[ ]
OFFICIA EXERCITVS HABENT DVBIVM NON SIT SE[ ]
SAS CENPESTATISQVAE CAPTARE NEQVE INIQVITATI SVA [ ]
SVPERIS INDRIBVS ARVA FELICIA VT [ ]
DANTIAM REBVS PROVENIRE ET QVIBVS SE[ ]
PVALICAE FELICITATIS FLVENTIAM STRINGERE [ ]
E INSTITVTORVM OFFICIS NONDINARI QVI SINGVLI MA[ ]
TIM EXPLERE POTVISSENT CONSENCTENTVR PECVL[ ]
RVM ADARITIAE MODVM SCATII PROBINCIALES NVSTRI [ ]
SED IAM ETIAM IPSAS CAOSAS QVARVA NECESSITAS TAMDE[ ]
CARE DEBEMVS OT QVAMBIS DIF<FICILE SIT=SIDHOA> COTO ORBAE [ ]
FACTO POTIVS PROCOELARI IVSTIOR TAMEN INTEPL[ ]
TISSIMI HOMINES MENTIORN SVARVM INDOMITAS CVPID[ ]
TVR ACNOSDEBE QVIS ERGO NESCIAT VTILITAT[ ]
EXERCITVS NOSTROS IDIRIGI COMMVNIS OMNIVM SA[ ]
MNI ITINERE ANIMO SECTIONIS OCCVRRERE PRAETIA V[ ]
TA EXTORQVERE VT NOMINA ESTIMONIS ET FACTI EX[ ]
INTERDAM DISTRACTIONE HVNIVS REI DONATIBV MILIT[ ]
TINENDOS EXERCITVS COLLATIONE DETESDANDIS [ ]
[ ]EM MILITIAE SVAE ET EMCRITVS LAVORES MILITES NOSTRI SECTORIVS OMNIV[ ]
[ ]EPRAEDATORES IPSIVS REI PVBLICAE TANTVM IN DIES RAPIANT QVANTVM HABER[ ]
[ ] OMNIBVS QVAE SVPRA CONPREHENSA SVNT IVSTI AC MERITO PERMOTI CVM IAM IPSA HV[ ]
DERETVR NON PRETIA VENALIVM RERVM NEQVE ENIM FIERI ID IVSTVM PVTATOR CVM PLV[ ]
BINCIAE FELICITATAE OPTATAE VILITATIS ET VELVT QVODAM AFLVENTIAE PRI[ ]
MODVM STATVENDVM ESSE CENSVAMVS VT CVM VIS ALIQVA CARITATIS EMERGERE[ ]

Transcription	Majuscle
[Fortunam rei publicae nostrae cui iuxta inmortales deos bellorum memoria quae feliciter gessi]-	[ ]
mus gratulari licet tranquill<o> orbis statu [et in gremio altissimae quietis l]oca[to etiam pacis bonis pro]-	MVS GRATVLARI LICET TRANQVILL ORBIS STATV [ ]OCA[ ]
pter quam sudore largo laboratum est [disponi fideliter adque ornari decen]te[r honestum publicum]	PTER QVAM SVDORE LARGO LABORATVM EST [ ]TE[ ]
et Romana dignitas maiestasque de[si]dera(n)t ut n<o=V>s [qui benigno favore numinum aestuantes de]	ET ROMANA DIGNITAS MAIESTASQVE DE[ ]DERAT VT NVS [ ]
praete[rito] rapinas gent<i=R>um barba[rarum ipsar]u[m nationum cl]ad[e conpressimus in aeternum]	PRAETE[ ] RAPINAS GENTRVM BARBA[ ]V[ ]AD[ ]
<f=S>undata[m qu]ietem dibit<is=VM>(!) iusti<t=C>iae munime[ntis saepiamus etenim si ea quibus nullo si]-	SVNDATA[ ]IETEM DIBITVM IVSTICIAE MVNIME[ ]
bi finae(!) pr[opo]sito ard<a=E>t {A} avaritia desaeviens qu<ae=I> sine [resp]ect[u] gen[eris humani non annis modo]	BI FINAE PR[ ]SITO ARDET A AVARITIA DESAEVIENS QVI SINE [ ]ECT[ ] GEN[ ]
vel mensibus aut diebus sed paen<e> horis ipsisque mom[entis] a[d incrementa sui et augmenta fes]-	VEL MENSIBVS AVT DIEBVS SED PAEN HORIS IPSISQVE MOM[ ] A[ ]
tinat aliqua <c=E>ontinentiae ratio frenaret vel si fortun[ae communes aequo animo perpeti possent hanc de]-	TINAT ALIQVA EONTINENTIAE RATIO FRENARET VEL SI FORTVN[ ]
bacc(h)an{i}di li<c=G>entiam qua pessime in dies eiusmodi sortae(!) lac[erantur dissimulandi forsitan adque reticen]-	BACCANIDI LIGENTIAM QVA PESSIME IN DIES EIVSMODI SORTAE LAC[ ]
de(!) relictus locus videretur cum detestan<d=I>am [inmanitatem condicionemque miserandam com]-	DE RELICTVS LOCVS VIDERETVR CVM DETESTANIAM [ ]
munis animorum patientia temperaret sed qui[a una est cupido furoris indomiti nullum communis]	MVNIS ANIMORVM PATIENTIA TEMPERARET SED QVI[ ]
necessitudinis <ha=AH>bere dilectum et gli<s>centis abari[tiae! ac rapidis aestuantis ardoribus velut quaedam]	NECESSITVDINIS AHBERE DILECTVM ET GLICENTIS ABARI[ ]
religi<o=C> apud inprob<o=V>s et inmodest<o=V>s existimatur [in lacerandis fortunis omnium necessitate potius qu]-	RELIGIC APVD INPROBVS ET INMODESTVS EXISTIMATVR [ ]
am voluntate destitui adquae(!) ultra quonivere(!) no[n possunt quos ad sensum miserrimae condicionis egestatis]	AM VOLVNTATE DESTITVI ADQVAE VLTRA QVONIVERE NO[ ]
extraema(!) traxerunt c<o=V>nbenit(!) prospicientibus n[obis qui parentes sumus generis humani arbitram rebus in]-	EXTRAEMA TRAXERVNT CVNBENIT PROSPICIENTIBVS N[ ]
tervenire iustitiam ut quod speratum diu hum[anitas ipsa praestare non potuit ad commune omnium tem]-	TERVENIRE IVSTITIAM VT QVOD SPERATVM DIV HVM[ ]
peramentum remediis pro<v=M>isionis n<o=V>strae {T} c<o=V>n<f=T>[eratur et huius quidem causae quantum communis]	PERAMENTVM REMEDIIS PROMISIONIS NVSTRAE T CVNT[ ]
<o=V>mnium conscientia{m} recognoscit et ipsarum r[erum fides clamat paene sera prospectio est dum ha]-	VMNIVM CONSCIENTIAM RECOGNOSCIT ET IPSARVM R[ ]
c <s=E>pe consilia molimur aut remedia inventa cohib[emus ut quod expectandum fuit per iura naturae in grav]-	C EPE CONSILIA MOLIMVR AVT REMEDIA INVENTA COHIB[ ]
issimis depraehensa(!) dilictis(!) ipsa se emendare[t humanitas longe melius existimantes non ferend]-	ISSIMIS DEPRAEHENSA DILICTIS IPSA SE EMENDARE[ ]
a{r}e direptionis notas a c<o=V>mmunibus iudiciis [ipsorum sensu adque arbitrio submoveri quos cottidi]-	ARE DIREPTIONIS NOTAS A CVMMVNIBVS IVDICIIS [ ]
e in peiora praecipites et in pu<b=A>licum nefas qua[dam animorum caecitate vergentes inimicos sin]-	E IN PEIORA PRAECIPITES ET IN PVALICVM NEFAS QVA[ ]
gules(!) et {h}universis reos atrocissimae inhumani[tatis gravis noxa dediderat ad remedia igitur i]-	GVLES ET HVNIVERSIS REOS ATROCISSIMAE INHVMANI[ ]
am di<u=O> rerum necessitate desiderata prorumpi[mus et securi quidem querellarum ne ut intempesti]-	AM DIO RERVM NECESSITATE DESIDERATA PRORVMPI[ ]
bo(!) aut super<fluo=ILLOV> medillae(!) n<o=V>strae interven[tus vel apud inprobos levior aut vilior aestimare]-	BO AVT SVPERILLOV MEDILLAE NVSTRAE INTERVEN[ ]
tur qui t<o>t annorum reticentiam n<o=V>stram p[raeceptricem modestiae sentientes sequi tamen no]-	TVR QVI TT ANNORVM RETICENTIAM NVSTRAM P[ ]
luerunt quis enim adeo o<b=A>tumsi(!) pector[is et a sensu humanitatis extorris est qui ignorare]	LVERVNT QVIS ENIM ADEO OATVMSI PECTOR[ ]
possit inmo(!) non senserit in venalibus re[bus quae vel in mercimoniis aguntur vel diurna urbium]	POSSIT INMO NON SENSERIT IN VENALIBVS RE[ ]
conversatione{m} tractantur in tantum se [licentiam difusisse pretiorum ut effrenata livido]	CONVERSATIONEM TRACTANTVR IN TANTVM SE [ ]
rapiendi nec rerum copia nec annorum u<b>ertatib[us mitigaretur ut plane eiusmodi homines quos haec]	RAPIENDI NEC RERVM COPIA NEC ANNORVM VERTATIB[ ]
officia exercit<o=V>s habent dubium non sit se[mper pendere animis etiam de siderum motibus auras ip]-	OFFICIA EXERCITVS HABENT DVBIVM NON SIT SE[ ]
sas <t=C>enpestatisquae(!) captare neque iniquitat<e=I> sua [perpeti posse ad spem frugum futurarum inundari]	SAS CENPESTATISQVAE CAPTARE NEQVE INIQVITATI SVA [ ]
superis in<b=D>ribus arva felicia ut [qui detrimentum sui existiment caeli ipsius temperamentis abun]-	SVPERIS INDRIBVS ARVA FELICIA VT [ ]
dantiam rebus provenire et quibus se[nper! studium est in quaestum trahere etiam beneficia divina ac]	DANTIAM REBVS PROVENIRE ET QVIBVS SE[ ]
pu<b=A>licae felicitatis <a>fluentiam stringere [rursusque anni sterilitate de messis iactibus adqu]-	PVALICAE FELICITATIS FLVENTIAM STRINGERE [ ]
e instit{ut}orum offici(i)s n<u=O>ndinari qui singuli ma[ximis divitiis diffluentes quae etiam populos adfa]-	E INSTITVTORVM OFFICIS NONDINARI QVI SINGVLI MA[ ]
tim explere potuissent consenctentur(!) pecul[ia et laceratrices centesimas persequantur eo]-	TIM EXPLERE POTVISSENT CONSENCTENTVR PECVL[ ]
rum a<v=D>aritiae modum s<t=C>at<u=I>i probinciales(!) n<o=V>stri [communis humanitatis ratio persuadet]	RVM ADARITIAE MODVM SCATII PROBINCIALES NVSTRI [ ]
sed iam etiam ipsas ca<u=O>sas quaru<m=A> necessitas tamde[m! providere diu prolatam patientiam conpulit expli]-	SED IAM ETIAM IPSAS CAOSAS QVARVA NECESSITAS TAMDE[ ]
care debemus <u=O>t quambis(!) dif<ficile sit=SIDHOA> <t=C>oto orbae(!) [avaritiam saevientem speciali argumento vel]	CARE DEBEMVS OT QVAMBIS DIF COTO ORBAE [ ]
facto potius <rev=PROCO>elari iustior tamen inte<l=P>l[egatur remedii constitutio cum intempera]-	FACTO POTIVS PROCOELARI IVSTIOR TAMEN INTEPL[ ]
tissimi homines menti<um=ORN> suarum indomitas cupid[ines designatione quadam et notis cogen]-	TISSIMI HOMINES MENTIORN SVARVM INDOMITAS CVPID[ ]
tur a<g=C>nos<c=D>e<r=B>e quis ergo nesciat utilitat[ibus publicis insidiatricem audaciam quacumque]	TVR ACNOSDEBE QVIS ERGO NESCIAT VTILITAT[ ]
exercitus nostros {i}dirigi communis omnium sa[lus postulat non per vicos modo aut per oppida sed in o]-	EXERCITVS NOSTROS IDIRIGI COMMVNIS OMNIVM SA[ ]
mni itinere animo sectionis occurrere praetia(!) v[enalium rerum non quadruplo aut octuplo sed i]-	MNI ITINERE ANIMO SECTIONIS OCCVRRERE PRAETIA V[ ]
ta extorquere ut nomina (a)estim<ati>onis et facti ex[plicare humanae linguae ratio non possit denique]	TA EXTORQVERE VT NOMINA ESTIMONIS ET FACTI EX[ ]
interd<u=A>m distractione {h}unius rei donatib<o=V>(!) milit[em stipendioque privari et omnem totius orbis ad sus]-	INTERDAM DISTRACTIONE HVNIVS REI DONATIBV MILIT[ ]
tinendos exercitus collatione(m) detes<t=D>andis [quaestibus diripientium cedere ut manu propria]	TINENDOS EXERCITVS COLLATIONE DETESDANDIS [ ]
[s<p=S>]em militiae suae et em<e=C>rit<o=V>s lavores(!) milites nostri sectori<b>us omniu[m conferre videantur quo]	[ ]EM MILITIAE SVAE ET EMCRITVS LAVORES MILITES NOSTRI SECTORIVS OMNIV[ ]
[{i}d]epraedatores ipsius rei publicae tantum in dies rapiant quantum haber[e nesciant]	[ ]EPRAEDATORES IPSIVS REI PVBLICAE TANTVM IN DIES RAPIANT QVANTVM HABER[ ]
[his] omnibus quae supra conprehensa(!) sunt iusti(!) ac merito permoti cum iam ipsa hu[manitas deprecari vi]-	[ ] OMNIBVS QVAE SVPRA CONPREHENSA SVNT IVSTI AC MERITO PERMOTI CVM IAM IPSA HV[ ]
deretur non pretia venalium rerum neque enim fieri id iustum putat<u=O>r cum plu[rimae interdum pro]-	DERETVR NON PRETIA VENALIVM RERVM NEQVE ENIM FIERI ID IVSTVM PVTATOR CVM PLV[ ]
binciae(!) felicitatae(!) optatae vilitatis et velut quodam afluentiae pri[vilegio glorientur sed]	BINCIAE FELICITATAE OPTATAE VILITATIS ET VELVT QVODAM AFLVENTIAE PRI[ ]
modum statuendum esse censu<i=A>mus ut cum vis aliqua caritatis emergere[t quod dii omen averterint]	MODVM STATVENDVM ESSE CENSVAMVS VT CVM VIS ALIQVA CARITATIS EMERGERE[ ]

Chronological Data:
301 AD

Literature:

• AE 1890, 0066. (B)
• J.C. Rolfe - F.B. Tarbell, AJA 5, 1889, 428-439. (B) - AE 1890.
• S. Lauffer, Diokletians Preisedikt (Berlin 1971) 90-97; Taf. 21 u. 22. (B)
• CIL 03, p. 1913 n. AA. (B)